دیفای چیست؟ بررسی کامل امور مالی غیرمتمرکز، کاربردها، چالش‌ها و ارزهای DeFi

دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز، مفهومی است که طی چند سال گذشته توجه فعالان بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال را به خود جلب کرده است. اگر از خودتان پرسیده‌اید دیفای (Defi) چیست، باید بدانید که این اصطلاح به مجموعه‌ای از خدمات مالی اطلاق می‌شود که بدون نیاز به واسطه‌هایی مثل بانک‌ها، روی فناوری بلاکچین پیاده‌سازی می‌شوند و هدف آن‌ها حذف تمرکز قدرت از دست نهادهای مرکزی است.

ظهور دیفای، تحولی عمیق در شیوه انجام تراکنش‌های مالی ایجاد کرده و به کاربران امکان می‌دهد کنترل کامل دارایی‌های خود را حفظ کنند. این موضوع به‌ویژه در حوزه‌هایی مثل سرمایه‌گذاری، دریافت وام، معامله ارزهای دیجیتال و حتی بیمه، نقشی مهم ایفا می‌کند.

اگر علاقه‌مندید علاوه بر پاسخ به سوال ارز دیجیتال چیست، با حوزه‌های نوظهوری مانند دیفای هم آشنا شوید، یا حتی به دنبال آموزش ارز دیجیتال رایگان هستید، این راهنما شما را با مفاهیم، کاربردها و چالش‌های مهم دنیای دیفای آشنا خواهد کرد.

دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمتمرکز چیست؟

دیفای که اختصار عبارت Decentralized Finance است، به معنای «امور مالی غیرمتمرکز» شناخته می‌شود. در ساده‌ترین بیان، دیفای مجموعه‌ای از خدمات مالی است که بدون نیاز به بانک‌ها، مؤسسات مالی سنتی یا واسطه‌های متمرکز، فعالیت می‌کند و همه‌چیز به‌صورت مستقیم روی شبکه‌های بلاکچین انجام می‌شود.

هدف اصلی دیفای، حذف واسطه‌ها و تمرکززدایی است. به این معنا که کاربران بتوانند به خدمات مالی مختلف مثل وام‌گیری، سرمایه‌گذاری، بیمه، پس‌انداز و مبادلات ارزی دسترسی داشته باشند، بدون آنکه به سازمان‌های سنتی وابسته باشند. در واقع دیفای تلاشی است برای بازآفرینی سیستم مالی جهانی اما بدون نهادهای مرکزی.

یکی از ویژگی‌های مهم دیفای، شفافیت بالا و امکان دسترسی برای همه است. هر کسی در هر نقطه از جهان، صرفاً با اتصال به اینترنت و داشتن یک کیف پول ارز دیجیتال می‌تواند وارد این حوزه شود و کنترل کامل دارایی‌های خود را در اختیار داشته باشد.

اگر تا امروز شنیده‌اید که بازار دیفای ارز دیجیتال فرصت‌های تازه‌ای برای سرمایه‌گذاری خلق کرده است، دلیلش همین حذف واسطه‌ها و سرعت بالای نوآوری در این فضاست.

بلاکچین و نقش آن در امور مالی غیرمتمرکز

پایه و اساس دیفای، فناوری بلاکچین است. بلاکچین مانند یک دفتر کل توزیع‌شده عمل می‌کند که همه تراکنش‌ها را به‌صورت دائمی، شفاف و غیرقابل تغییر ثبت می‌کند.

در سیستم‌های مالی سنتی، بانک‌ها و مؤسسات مالی مسئول ثبت و تأیید تراکنش‌ها هستند. اما در دیفای، این نقش را بلاکچین بر عهده می‌گیرد و امنیت و شفافیت معاملات را بدون نیاز به اعتماد به یک نهاد مرکزی تأمین می‌کند.

قراردادهای هوشمند، بخش مهم دیگری از اکوسیستم دیفای هستند. این قراردادها درواقع برنامه‌هایی هستند که به‌صورت خودکار روی بلاکچین اجرا می‌شوند و شرایط معاملات را کنترل می‌کنند. به بیان ساده، در دیفای همه‌چیز طبق کدهای ازپیش‌نوشته‌شده انجام می‌شود و جایی برای تغییر دلخواه یا دستکاری انسانی باقی نمی‌ماند.

نقش بلاکچین در دیفای فراتر از ثبت معاملات است؛ این فناوری شفافیت، امنیت و اعتماد را برای کاربرانی فراهم می‌کند که تمایل دارند بدون واسطه، کنترل دارایی‌های خود را در دست داشته باشند.

خدمات دیفای: نمونه‌هایی از امور مالی غیرمتمرکز

اکوسیستم دیفای طیف گسترده‌ای از خدمات مالی را ارائه می‌دهد که بسیاری از آن‌ها مشابه خدمات سیستم‌های مالی سنتی هستند، اما با یک تفاوت مهم: همه‌چیز بدون واسطه و به‌صورت غیرمتمرکز انجام می‌شود. در ادامه، مهم‌ترین خدمات دیفای را با توضیح کوتاه مشاهده می‌کنید.

وام‌دهی و وام‌گیری

کاربران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال خود را در پلتفرم‌های دیفای به دیگران قرض دهند و سود دریافت کنند. همچنین اگر نیاز به نقدینگی داشته باشند، بدون نیاز به چک اعتباری یا واسطه، وام دریافت می‌کنند.

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)

این پلتفرم‌ها به کاربران امکان می‌دهند مستقیماً با هم معامله کنند، بدون حضور نهاد واسطه. اگر مایل باشید بدانید صرافی غیر متمرکز چیست، کافی است بدانید در DEX معامله‌گران دارایی‌های دیجیتال خود را مستقیماً از کیف پول شخصی خود مبادله می‌کنند.

استیبل کوین‌ها

استیبل کوین ارز دیجیتالی است که ارزش آن‌ها به یک دارایی پایدار مثل دلار یا یورو متصل است و نقش مهمی در کاهش نوسانات بازار رمزارزها دارد. نمونه معروف این دسته، DAI است.

بازار مشتقات

شامل ابزارهایی مانند قراردادهای آتی و آپشن است که بر اساس دارایی‌های دیجیتال طراحی شده‌اند. این بازار امکان مدیریت ریسک یا سرمایه‌گذاری روی پیش‌بینی قیمت‌ها را فراهم می‌کند.

پروتکل‌های بیمه غیرمتمرکز

سرویس‌هایی که ریسک‌هایی مثل هک شدن قراردادهای هوشمند یا نوسانات شدید قیمت توکن‌ها را پوشش می‌دهند. این حوزه هنوز در حال توسعه است و فضای بسیاری برای رشد دارد. تنوع بالای خدمات دیفای، آن را به گزینه‌ای جذاب برای کاربران تبدیل کرده است. بااین‌حال، نبود قوانین مشخص در این حوزه، همچنان چالش‌هایی ایجاد می‌کند.

چالش‌ها و ریسک‌های دیفای

با وجود مزایای فراوان، دیفای خالی از خطر و چالش نیست. اگر قصد استفاده از خدمات دیفای را دارید، لازم است با مهم‌ترین ریسک‌های این حوزه آشنا باشید.

آسیب‌پذیری قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند کدهایی هستند که تراکنش‌ها را اجرا می‌کنند. یک باگ کوچک در این کدها می‌تواند میلیون‌ها دلار سرمایه را به خطر بیندازد.

عدم وجود نهاد نظارتی

بر خلاف سیستم‌های سنتی که بانک‌ها و نهادهای قانونی از حقوق کاربران حمایت می‌کنند، در دیفای در صورت بروز مشکل یا کلاهبرداری تقریباً هیچ راه قانونی برای بازگرداندن دارایی‌ها وجود ندارد.

نوسانات شدید بازار

بازار ارزهای دیجیتال نوسانات زیادی دارد و ارزش دارایی‌ها در دیفای ممکن است در مدت کوتاهی دستخوش تغییرات چشمگیر شود.

مشکل مقیاس‌پذیری

شبکه‌هایی مانند اتریوم هنوز محدودیت‌هایی در پردازش حجم بالای تراکنش‌ها دارند. این مسئله باعث شلوغی شبکه و بالا رفتن کارمزدها می‌شود.

نیاز به دانش فنی

کار با دیفای ساده نیست. کاربران باید با مفاهیمی مثل قرارداد هوشمند، تراکنش‌های بلاکچینی و مدیریت کلیدهای خصوصی آشنا باشند، وگرنه احتمال از دست دادن دارایی‌هایشان وجود دارد. با وجود این چالش‌ها، دیفای همچنان یکی از نوآورانه‌ترین مسیرها در امور مالی غیرمتمرکز است که آینده سیستم‌های مالی را دگرگون خواهد کرد.

اجزای دیفای DeFi کدامند؟

اکوسیستم دیفای از اجزا و زیرساخت‌های مختلفی تشکیل شده که هرکدام نقش خاصی در عملکرد این سیستم ایفا می‌کنند.

بلاکچین‌ها

زیرساخت اصلی دیفای هستند و محیطی امن و شفاف برای ثبت و ذخیره تراکنش‌ها فراهم می‌کنند.

قراردادهای هوشمند

امکان انجام معاملات مالی بدون نیاز به واسطه را فراهم می‌کنند. بسیاری از خدمات دیفای مثل وام‌دهی یا استخرهای نقدینگی روی این قراردادها اجرا می‌شوند. اگر نمی‌دانید قرارداد هوشمند دقیقاً چه کار می‌کند، کافی است بدانید نوعی قرارداد دیجیتال است که خودش به‌صورت خودکار اجرا می‌شود.

توکن‌ها و استانداردهای توکن

استانداردهایی مانند ERC20 در بلاکچین اتریوم کمک کرده‌اند دارایی‌های دیجیتال در پروژه‌های مختلف دیفای قابل استفاده و جابجایی باشند.

پروتکل‌ها و پلتفرم‌ها

پروژه‌هایی مانند یونی‌سواپ، آوه یا کامپوند، هرکدام خدمات متفاوتی مثل صرافی غیرمتمرکز، وام‌دهی یا بیمه ارائه می‌کنند.

کیف پول‌ها

نقش حیاتی در نگهداری و مدیریت دارایی‌ها دارند. بدون داشتن یک کیف پول ارز دیجیتال ایمن، حضور در دیفای تقریباً غیرممکن است.

اوراکل‌ها

این اجزا داده‌های دنیای واقعی مانند قیمت دارایی‌ها را به قراردادهای هوشمند منتقل می‌کنند. بدون اوراکل‌ها، قراردادهای هوشمند از اطلاعات بیرونی بی‌خبر می‌مانند. پروژه‌هایی مثل چین‌لینک در این زمینه بسیار معروف هستند.

مزایا و معایب دیفای

دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز تحولی عظیم در دنیای مالی ایجاد کرده است، اما مانند هر نوآوری دیگری، جنبه‌های مثبت و منفی خود را دارد.

مزایای دیفای

مهم‌ترین مزیت دیفای حذف واسطه‌هاست. کاربران بدون نیاز به بانک یا مؤسسات مالی می‌توانند خدمات مالی را مستقیماً انجام دهند. این موضوع هم سرعت را افزایش می‌دهد و هم کارمزدها را کاهش می‌دهد. در ادامه مزایای دیگر آن را نیز ببینید.

• دسترسی جهانی و بدون محدودیت
  هر فردی در هر نقطه از جهان تنها با داشتن اینترنت و یک کیف پول ارز دیجیتال می‌تواند به خدمات دیفای دسترسی داشته باشد.

• شفافیت کامل
  تراکنش‌ها در دیفای روی بلاکچین ثبت می‌شوند و همه می‌توانند آن‌ها را مشاهده کنند. این شفافیت باعث اعتماد بیشتر کاربران می‌شود.

• امکان کسب درآمد منفعل
  از طریق روش‌هایی مانند استیکینگ، ییلد فارمینگ یا تأمین نقدینگی، افراد می‌توانند بدون فعالیت مستمر درآمد کسب کنند.

معایب دیفای

کوچک‌ترین باگ یا اشتباه در کدنویسی قرارداد هوشمند می‌تواند سرمایه کاربران را به خطر بیندازد. این شاید جدی‌ترین عیب آن باشد. در ادامه معایب دیگر دیفای را ببینید.

• نبود نهاد نظارتی
  اگر اشتباهی رخ دهد یا کلاهبرداری صورت بگیرد، در اکثر مواقع هیچ راه قانونی برای بازگرداندن دارایی‌ها وجود ندارد.

• پیچیدگی برای کاربران تازه‌وارد
  استفاده از دیفای ساده نیست و افراد تازه‌وارد ممکن است دچار سردرگمی شوند یا اشتباهات پرهزینه‌ای انجام دهند.

• نوسانات شدید بازار
  ارزش دارایی‌ها در بازار دیفای به شدت متأثر از تغییرات بازار ارز دیجیتال است. این موضوع می‌تواند ریسک زیادی ایجاد کند.

کاربردهای دیفای

یکی از سؤال‌های پرتکرار کاربران این است: دیفای ارز دیجیتال چیست؟ پاسخ ساده این است که دیفای مجموعه‌ای از خدمات مالی است که روی بلاکچین پیاده‌سازی می‌شود و بدون نیاز به واسطه‌ها، مستقیم میان کاربران انجام می‌شود.

اما دیفای تنها یک مفهوم تئوریک نیست. پلتفرم‌های دیفای خدمات متنوعی ارائه می‌کنند که بسیاری از آن‌ها معادل خدمات بانک‌ها، صرافی‌ها و مؤسسات مالی سنتی هستند. در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای دیفای را بررسی می‌کنیم:

خدمات بانکی و پولی

در دنیای دیفای، بسیاری از خدمات بانکی به‌شکل غیرمتمرکز ارائه می‌شوند:

• استیبل کوین‌ها
  مهم‌ترین نمونه خدمات پولی دیفای، استیبل کوین‌ها هستند. استیبل کوین‌ها ارزهای دیجیتال با ارزش ثابت هستند که معمولاً به یک دارایی پایدار مثل دلار متصل‌اند. اگر می‌خواهید بیشتر بدانید، مقاله استیبل کوین را بخوانید.

• سیستم‌های پرداخت سریع و ارزان
  دیفای امکان انتقال پول در سراسر جهان را با کارمزدی بسیار پایین‌تر از بانک‌های سنتی فراهم می‌کند.

• صدور بیمه‌نامه‌ها و خدمات رهن
  قراردادهای هوشمند این خدمات را سریع‌تر، ارزان‌تر و شفاف‌تر از بانک‌ها انجام می‌دهند.

صرافی غیرمتمرکز

صرافی‌های غیرمتمرکز یا DEX یکی از محبوب‌ترین کاربردهای دیفای هستند.

• تراکنش مستقیم بدون واسطه
  در DEX، معامله‌گران بدون واسطه ارزهای دیجیتال را خریدوفروش می‌کنند. اگر نمی‌دانید صرافی غیر متمرکز چیست، بدانید که در این مدل، هیچ نهادی نمی‌تواند دارایی شما را مسدود یا تراکنش را متوقف کند.

• حفظ حریم خصوصی
  برای استفاده از بیشتر DEXها نیازی به احراز هویت نیست. این موضوع باعث جذابیت دیفای برای کسانی می‌شود که به حریم خصوصی خود اهمیت زیادی می‌دهند.

• ایجاد بازار برای توکن‌های جدید
  بسیاری از پروژه‌ها از طریق DEX توکن‌های خود را عرضه می‌کنند. استانداردهایی مثل ERC20 در اتریوم، این فرایند را بسیار آسان کرده‌اند.

وام‌دهی و استقراض وام

یکی از جذاب‌ترین کاربردهای دیفای، امکان دریافت وام یا وام‌دهی است.

• وام سریع و بدون واسطه
  برخلاف بانک‌ها، در دیفای می‌توانید بدون کاغذبازی‌های زیاد وام دریافت کنید. تنها کافی است وثیقه کافی در پلتفرم قرار دهید.

• کسب درآمد از وام‌دهی
  اگر سرمایه‌ای دارید که نمی‌خواهید آن را بفروشید، می‌توانید آن را در پلتفرم‌های دیفای قرض دهید و سود دریافت کنید. این روش یکی از راه‌های کسب درآمد منفعل در دیفای است.

• وام‌های فلش (Flash Loans)
  یکی از نوآوری‌های دیفای، وام‌های فلش است که بدون وثیقه و به‌صورت آنی انجام می‌شود. البته این روش ریسک‌های خاص خود را دارد و مناسب افراد حرفه‌ای است.

دیفای، دریچه‌ای به روی دنیای جدیدی از امور مالی غیر متمرکز باز کرده است که هر روز در حال گسترش است. اگر قصد دارید وارد این بازار شوید، حتماً پیش از شروع، منابع معتبری مانند آموزش ارز ديجيتال رايگان یا یک دوره آموزش تريد را بررسی تا بر آن‌ها مسلط شوید.

نقش قراردادهای هوشمند در DeFi

قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) از عناصر اصلی دیفای هستند. بدون آن‌ها، چیزی به نام امور مالی غیرمتمرکز وجود نداشت. قراردادهای هوشمند در واقع قطعه‌کدهایی هستند که روی بلاکچین اجرا می‌شوند و به‌صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه، مفاد توافق را عملی می‌کنند. یعنی اگر شرایطی که در کد نوشته شده محقق شود، عملیات موردنظر هم اجرا خواهد شد.

مثلاً تصور کنید قرار است دو نفر دارایی دیجیتال را مبادله کنند. در سیستم سنتی، برای اطمینان از انجام معامله، نیاز به اعتماد به یک شخص ثالث (مثل بانک یا مؤسسه مالی) وجود دارد. اما در دیفای، قرارداد هوشمند جای واسطه را می‌گیرد و تضمین می‌کند اگر یکی از طرفین به تعهد خود عمل نکند، کل تراکنش لغو شود یا دارایی‌ها بازگردانده شود.

این ویژگی باعث می‌شود خدماتی مثل وام‌دهی، صرافی غیرمتمرکز، استخرهای نقدینگی یا استیبل کوین‌ها به‌صورت خودکار و امن اجرا شوند. اگر هنوز نمی‌دانید قرارداد هوشمند چیست، ساده بگویم: «یک قرارداد دیجیتالی است که بدون دخالت انسان اجرا می‌شود و هیچ‌کس نمی‌تواند آن را متوقف کند.»

البته فراموش نکنیم که همین قراردادهای هوشمند می‌توانند نقطه‌ضعف هم باشند. کوچک‌ترین باگ در کد می‌تواند باعث هک و از دست رفتن میلیون‌ها دلار سرمایه شود. به همین دلیل، امنیت در این بخش اهمیت بسیار زیادی دارد و یکی از دلایل اصلی استفاده گسترده از شبکه‌هایی مثل اتریوم، امنیت بالای آن‌ها در اجرای قراردادهای هوشمند است.

 مقایسه امور مالی متمرکز و غیرمتمرکز

یکی از جذاب‌ترین مباحث در دنیای مالی امروز، مقایسه بین امور مالی متمرکز (CeFi) و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) است.

امور مالی متمرکز همان سیستمی است که همه ما سال‌هاست می‌شناسیم: بانک‌ها، کارگزاری‌ها، مؤسسات مالی. در این مدل، شما برای انجام هر معامله یا سرمایه‌گذاری باید از طریق واسطه‌ها عمل کنید. پول شما در حساب بانکی نگهداری می‌شود، بانک تراکنش‌ها را تأیید می‌کند و اگر مشکلی پیش بیاید، می‌توانید به بانک مراجعه کنید.

در مقابل، در دیفای تمام امور مالی به‌صورت غیرمتمرکز و بدون واسطه انجام می‌شود. یعنی شما مسئول نگهداری دارایی‌های خود هستید و همه‌چیز از طریق قراردادهای هوشمند روی بلاکچین ثبت می‌شود. این باعث شفافیت و آزادی عمل بسیار بالاتر می‌شود، اما در عین حال، مسئولیت سنگین‌تری هم بر دوش کاربر می‌گذارد. بیایید مهم‌ترین تفاوت‌ها را مرور کنیم:

• کنترل دارایی‌ها
  در CeFi، دارایی شما در دست بانک یا مؤسسات مالی است. اما در دیفای، فقط خود شما کنترل کلیدهای خصوصی‌تان را دارید. این یعنی استقلال کامل، ولی ریسک از دست رفتن سرمایه هم بالاتر است.

• احراز هویت
  در CeFi، شما باید هویت خود را تأیید کنید (KYC). اما دیفای بدون احراز هویت و به‌صورت ناشناس کار می‌کند. البته همین موضوع باعث شده در بعضی کشورها هنوز موضع قانونی مشخصی نسبت به دیفای وجود نداشته باشد.

• دسترسی جهانی
  در دیفای، هر فرد در هر نقطه جهان می‌تواند تنها با داشتن یک کیف پول ارز دیجیتال از خدمات مالی استفاده کند. در CeFi، محدودیت‌های جغرافیایی و قوانین کشورها گاهی دست‌وپاگیر است.

• کارمزدها
  کارمزدها در دیفای معمولاً کمتر است، هرچند در مواقع ازدحام شبکه‌هایی مثل اتریوم، هزینه‌ها افزایش می‌یابد. در CeFi، کارمزدهای بانکی یا صرافی‌ها معمولاً بالاتر است.

• امنیت و ریسک
  CeFi ریسک کمتری دارد چون نهادهای قانونی پشت سیستم هستند. در دیفای، ریسک هک و خطای کاربر بالاتر است. مثلاً کافی است کلید خصوصی خود را گم کنید تا دارایی‌تان برای همیشه از دست برود.

ارزهای دیفای کدامند؟

دیفای علاوه بر مفهوم و زیرساخت‌های فنی، یک بُعد بسیار مهم دیگر هم دارد: توکن‌ها و ارزهای بومی پروژه‌های دیفای. هر پلتفرم دیفای اغلب یک توکن اختصاصی دارد که نقش‌های مختلفی ایفا می‌کند؛ مثل حاکمیت در پروتکل، تأمین نقدینگی یا دریافت کارمزدها. در ادامه با مهم‌ترین ارزهای دنیای دیفای آشنا می‌شویم:

چین لینک (ChainLink)

چین لینک را می‌توان یکی از حیاتی‌ترین پروژه‌های دیفای دانست. وظیفه اصلی آن، انتقال داده‌های دنیای واقعی به قراردادهای هوشمند است. برای مثال، قیمت یک دارایی یا نتیجه یک رویداد ورزشی باید از خارج بلاکچین وارد قرارداد شود. چین لینک این کار را با شبکه‌ای از اوراکل‌ها انجام می‌دهد. توکن LINK در این اکوسیستم هم برای پرداخت کارمزدها به گره‌های شبکه و هم برای تشویق مشارکت‌کنندگان استفاده می‌شود.

آوه (AAVE)

آوه یک پلتفرم وام‌دهی غیرمتمرکز است که امکان قرض دادن و قرض گرفتن دارایی‌های دیجیتال را بدون نیاز به واسطه فراهم می‌کند. کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در استخرهای نقدینگی قرار دهند و در مقابل، سود دریافت کنند. توکن AAVE هم نقش حاکمیتی دارد و هم در کاهش کارمزدها و بهره‌ها به کاربران کمک می‌کند. آوه به‌دلیل نوآوری‌هایی مثل وام‌های فوری (Flash Loans) بسیار مشهور است.

YFI (yEarn)

پروژه yEarn Finance با هدف ساده‌سازی کشت سود (Yield Farming) راه‌اندازی شد. کاربران می‌توانند سرمایه خود را در yEarn قرار دهند و این پروتکل به‌صورت خودکار سرمایه را بین بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری جابجا می‌کند تا بیشترین سود ممکن حاصل شود. توکن YFI نقش توکن حاکمیتی را ایفا می‌کند و دارندگان آن می‌توانند درباره تغییرات مهم در پروتکل رأی بدهند. جالب است بدانید YFI یکی از توکن‌هایی بود که بدون پیش‌فروش یا تخصیص اولیه عرضه شد.

UNI – یونی‌سواپ

یونی‌سواپ یکی از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز دنیاست. کاربران می‌توانند بدون نیاز به دفتر سفارش، توکن‌های خود را به‌صورت مستقیم مبادله کنند. توکن UNI نقش حاکمیتی دارد و به دارندگانش اجازه می‌دهد در تصمیمات مهم پلتفرم شرکت کنند. یونی‌سواپ در توسعه مدل بازارساز خودکار (AMM) نقشی کلیدی داشته و به یکی از پروژه‌های شاخص دیفای تبدیل شده است.

SUSHI (Sushiswap)

Sushiswap در ابتدا یک فورک از یونی‌سواپ بود اما بعدها مسیر مستقل خود را پیدا کرد. این صرافی غیرمتمرکز علاوه بر امکان مبادله توکن‌ها، امکاناتی مثل ییلد فارمینگ، استیکینگ و حتی وام‌دهی را ارائه می‌دهد. توکن SUSHI در مدیریت پلتفرم نقش دارد و به کاربران اجازه می‌دهد در تصمیم‌گیری‌های آینده Sushiswap مشارکت داشته باشند.

COMP (Compound) – کامپوند

کامپوند یکی از اولین پلتفرم‌های وام‌دهی در دیفای بود که امکان وام‌دهی و وام‌گیری دارایی‌های دیجیتال را به‌صورت غیرمتمرکز ارائه داد. کاربران می‌توانند دارایی‌های خود را در این پلتفرم قفل کنند و در ازای آن توکن‌های cToken دریافت کنند. توکن COMP نیز نقش حاکمیتی دارد و در تصمیم‌گیری‌های پروتکل استفاده می‌شود. کامپوند به دلیل سادگی کاربری و امنیت، یکی از ستون‌های دیفای محسوب می‌شود.

KNC

Kyber Network یک پروتکل نقدینگی است که امکان مبادله فوری توکن‌ها را بدون نیاز به دفتر سفارش فراهم می‌کند. توکن KNC (Kyber Network Crystal) در این پروتکل نقش کلیدی ایفا می‌کند؛ هم برای پرداخت کارمزدها و هم برای شرکت در حاکمیت شبکه. کیبر یکی از پروژه‌های مهم در تأمین نقدینگی برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز است.

MKR (Maker)

MakerDAO یکی از مشهورترین پروژه‌های دیفای است که استیبل کوین DAI را مدیریت می‌کند. DAI ارزی است که همیشه سعی دارد ارزش خود را در حدود یک دلار نگه دارد. توکن MKR در اکوسیستم MakerDAO نقش حاکمیتی دارد و دارندگان آن می‌توانند در مورد تغییرات پروتکل و سیاست‌های کلیدی تصمیم‌گیری کنند. MakerDAO نقش بسیار مهمی در تثبیت بازار دیفای ایفا می‌کند.

BAL (Balancer) – بالانسر

Balancer یک بازارساز خودکار (AMM) است که به کاربران اجازه می‌دهد استخرهای نقدینگی با نسبت‌های دلخواه بسازند. برخلاف یونی‌سواپ که همیشه نسبت ۵۰/۵۰ دارد، بالانسر انعطاف بیشتری در ایجاد استخرها ارائه می‌دهد. توکن BAL به‌عنوان پاداش به تأمین‌کنندگان نقدینگی داده می‌شود و نقش حاکمیتی در پروتکل دارد.

LRC (Loopring) – لوپرینگ

لوپرینگ یک پروتکل لایه دوم است که امکان ساخت صرافی‌های غیرمتمرکز سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر را روی اتریوم فراهم می‌کند. LRC توکن اصلی این پروتکل است و در پرداخت کارمزدها و مشارکت در حاکمیت استفاده می‌شود. لوپرینگ با استفاده از فناوری zkRollup توانسته سرعت تراکنش‌ها را افزایش دهد و هزینه‌ها را کاهش دهد.

بررسی پلتفرم دیفای

دیفای ارز دیجیتال، مفهومی است که به مجموعه‌ای از پلتفرم‌ها و پروتکل‌ها گفته می‌شود که خدمات مالی را بدون واسطه ارائه می‌دهند. این خدمات شامل وام‌دهی، استقراض، مبادله ارزهای دیجیتال، کسب سود از تأمین نقدینگی و حتی بیمه است. پلتفرم‌های دیفای با استفاده از قراردادهای هوشمند و زیرساخت بلاکچین، اعتماد را از نهادهای مرکزی به کدهای برنامه‌نویسی منتقل می‌کنند.

پلتفرم‌های دیفای عموماً روی شبکه‌هایی مثل اتریوم توسعه یافته‌اند و کاربران از طریق کیف پول‌های دیجیتال به این خدمات دسترسی دارند. نکته مهم این است که دیفای نه یک پروژه واحد، بلکه اکوسیستمی گسترده است که هر روز پروژه‌های جدید به آن اضافه می‌شوند. به همین دلیل، دیفای ارز دیجیتال را می‌توان ستون فقرات امور مالی غیرمتمرکز دانست که آینده سیستم‌های مالی را دگرگون خواهد کرد.

قراردادهای اتریوم؛ میزبان اصلی حوزه دیفای

اتریوم به‌عنوان اولین پلتفرم بزرگ قراردادهای هوشمند، نقشی حیاتی در توسعه دیفای ایفا کرده است. قراردادهای هوشمند روی شبکه اتریوم این امکان را فراهم کرده‌اند که خدمات مالی، بدون نیاز به واسطه و با شفافیت کامل اجرا شوند.

اتریوم نه تنها میزبان صدها پروژه دیفای است، بلکه استانداردهایی مانند ERC-20 را به وجود آورده که ارتباط میان توکن‌ها و پروتکل‌های مختلف را ساده می‌کند. بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های وام‌دهی و پروژه‌های بیمه دیفای، تمام یا بخشی از فعالیت خود را روی بلاکچین اتریوم انجام می‌دهند. هرچند مشکلاتی مثل کارمزد بالا و ازدحام شبکه وجود دارد، اما هنوز اتریوم اصلی‌ترین میزبان دیفای محسوب می‌شود.

آینده دیفای

آینده دیفای پر از پتانسیل است. دیفای وعده داده است که دسترسی به خدمات مالی را دموکراتیک کند و واسطه‌ها را حذف کند. این تغییر می‌تواند میلیون‌ها نفر را که به بانک‌ها دسترسی ندارند، وارد اقتصاد جهانی کند.

با این حال، مسیر دیفای بدون چالش نیست. مسائل حقوقی و نظارتی همچنان یکی از بزرگ‌ترین موانع رشد آن هستند. هک‌های متعدد در پروتکل‌های دیفای هم به اعتماد کاربران آسیب زده است. از سوی دیگر، پروژه‌های دیفای به‌شدت به ثبات زیرساخت‌هایی مثل بلاکچین‌ها و اوراکل‌ها وابسته‌اند و کوچک‌ترین خطا در کد می‌تواند خسارات سنگینی به همراه داشته باشد.

با وجود این مشکلات، سرعت نوآوری در دیفای کم نشده است. سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در این حوزه نشان می‌دهد که بسیاری، دیفای را آینده سیستم‌های مالی می‌دانند. تحول دیفای ممکن است چند سال زمان ببرد، اما بدون شک نقش آن در اقتصاد دیجیتال جهان پررنگ‌تر خواهد شد.

دیفای ۲ چیست؟

دیفای ۲ یا DeFi 2.0 اصطلاحی است که به نسل دوم پروتکل‌های دیفای اشاره دارد. هدف دیفای ۲ رفع محدودیت‌های نسخه اول دیفای است، مثل کمبود نقدینگی، کارمزدهای بالا و رابط کاربری پیچیده. در دیفای ۲ تلاش می‌شود مدل‌های پایدارتری برای تأمین نقدینگی ایجاد شود تا پروتکل‌ها کمتر به پاداش‌های لحظه‌ای وابسته باشند.

یکی از نوآوری‌های دیفای ۲ مفهوم نقدینگی مختص پروتکل (Protocol-Owned Liquidity) است. در این مدل، پروتکل‌ها خود مالک بخشی از نقدینگی هستند و دیگر وابسته به سپرده‌گذاران کوتاه‌مدت نیستند. همچنین تلاش شده است رابط‌های کاربری ساده‌تر شود تا کاربران تازه‌وارد هم بتوانند به‌راحتی از خدمات دیفای استفاده کنند.

دیفای ۲ نشان می‌دهد که این صنعت نه‌تنها یک موج زودگذر نیست، بلکه با اصلاح مدل‌های قبلی و توسعه راهکارهای جدید، در مسیر تکامل قرار دارد.

گفتار پایانی

دیفای بدون شک یکی از مهم‌ترین تحولات دنیای مالی در دهه اخیر بوده است. این حوزه با ایده حذف واسطه‌ها و ارائه خدمات مالی شفاف و قابل دسترس برای همه، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. هرچند چالش‌ها و ریسک‌های مهمی وجود دارد، اما توسعه‌دهندگان و سرمایه‌گذاران همچنان به دیفای به چشم آینده امور مالی نگاه می‌کنند. پلتفرم‌های دیفای هر روز در حال نوآوری هستند و با مفاهیمی مانند دیفای ۲ و ترکیب آن با فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، مسیرهای تازه‌ای را پیش‌روی کاربران باز می‌کنند. شاید هنوز زود باشد بگوییم دیفای جایگزین کامل سیستم‌های مالی سنتی خواهد شد، اما تردیدی نیست که آینده اقتصاد دیجیتال بدون آن قابل تصور نیست.

مقالات مرتبط:

چگونه وارد ارز دیجیتال شویم؟ از شروع تا کسب درآمد برای تازه‌کارها! ارز دیجیتال چیست و چه کاربردی دارد؟ کریپتو چیست؟ معرفی جامع بازار کریپتوکارنسی تتر چیست؟ آموزش جامع استیبل کوین محبوب بازار آموزش ترید ارز دیجیتال از صفر تا صد رایگان معاملات اسپات چیست؟ آموزش صفر تا 100 اسپات در بازار ارزهای دیجیتال تحلیل تکنیکال چیست؟ آشنایی با انواع تحلیل تکنیکال و بررسی تمام ابزارها آموزش تحلیل تکنیکال ارز دیجیتال از 0 تا 100